http://glottopedia.org/index.php?title=Evenki_(de)&feed=atom&action=history
Evenki (de) - Revision history
2024-03-28T18:14:30Z
Revision history for this page on the wiki
MediaWiki 1.34.2
http://glottopedia.org/index.php?title=Evenki_(de)&diff=12800&oldid=prev
MRiessler: catfix (cat:LANG is hyperonym of cat:Single language)
2013-02-03T19:56:01Z
<p>catfix (cat:LANG is hyperonym of cat:Single language)</p>
<table class="diff diff-contentalign-left" data-mw="interface">
<col class="diff-marker" />
<col class="diff-content" />
<col class="diff-marker" />
<col class="diff-content" />
<tr class="diff-title" lang="en">
<td colspan="2" style="background-color: #fff; color: #222; text-align: center;">← Older revision</td>
<td colspan="2" style="background-color: #fff; color: #222; text-align: center;">Revision as of 19:56, 3 February 2013</td>
</tr><tr><td colspan="2" class="diff-lineno" id="mw-diff-left-l678" >Line 678:</td>
<td colspan="2" class="diff-lineno">Line 678:</td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>[[Category:De]]</div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>[[Category:De]]</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>[[Category:<del class="diffchange diffchange-inline">LANG</del>]]</div></td><td class='diff-marker'>+</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>[[Category:<ins class="diffchange diffchange-inline">Single language</ins>]]</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>[[Category:Altaic]]</div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>[[Category:Altaic]]</div></td></tr>
</table>
MRiessler
http://glottopedia.org/index.php?title=Evenki_(de)&diff=1975&oldid=prev
Sven Siegmund: -cat:language
2007-07-10T18:55:36Z
<p>-cat:language</p>
<table class="diff diff-contentalign-left" data-mw="interface">
<col class="diff-marker" />
<col class="diff-content" />
<col class="diff-marker" />
<col class="diff-content" />
<tr class="diff-title" lang="en">
<td colspan="2" style="background-color: #fff; color: #222; text-align: center;">← Older revision</td>
<td colspan="2" style="background-color: #fff; color: #222; text-align: center;">Revision as of 18:55, 10 July 2007</td>
</tr><tr><td colspan="2" class="diff-lineno" id="mw-diff-left-l679" >Line 679:</td>
<td colspan="2" class="diff-lineno">Line 679:</td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>[[Category:De]]</div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>[[Category:De]]</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>[[Category:LANG]]</div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>[[Category:LANG]]</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><del style="font-weight: bold; text-decoration: none;">[[Category:Language]] </del></div></td><td colspan="2"> </td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>[[Category:Altaic]]</div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>[[Category:Altaic]]</div></td></tr>
</table>
Sven Siegmund
http://glottopedia.org/index.php?title=Evenki_(de)&diff=1973&oldid=prev
Sven Siegmund: Evenki moved to Evenki (de): german article
2007-07-10T18:55:21Z
<p><a href="/index.php/Evenki" class="mw-redirect" title="Evenki">Evenki</a> moved to <a href="/index.php/Evenki_(de)" title="Evenki (de)">Evenki (de)</a>: german article</p>
<table class="diff diff-contentalign-left" data-mw="interface">
<tr class="diff-title" lang="en">
<td colspan="1" style="background-color: #fff; color: #222; text-align: center;">← Older revision</td>
<td colspan="1" style="background-color: #fff; color: #222; text-align: center;">Revision as of 18:55, 10 July 2007</td>
</tr><tr><td colspan="2" class="diff-notice" lang="en"><div class="mw-diff-empty">(No difference)</div>
</td></tr></table>
Sven Siegmund
http://glottopedia.org/index.php?title=Evenki_(de)&diff=1401&oldid=prev
Linguipedia: New page: '''Evenki''': ==Genealogie== Evenki gehört zu den mandschu-tungusischen Sprachen, einem Zweig der altaischen Sprachfamilie. Bis 1930 wurde Evenki als die Tungusische Sprache bezeichnet...
2007-07-05T17:15:56Z
<p>New page: '''Evenki''': ==Genealogie== Evenki gehört zu den mandschu-tungusischen Sprachen, einem Zweig der altaischen Sprachfamilie. Bis 1930 wurde Evenki als die Tungusische Sprache bezeichnet...</p>
<p><b>New page</b></p><div>'''Evenki''': <br />
<br />
==Genealogie==<br />
Evenki gehört zu den mandschu-tungusischen Sprachen, einem Zweig der altaischen Sprachfamilie. <br />
Bis 1930 wurde Evenki als die Tungusische Sprache bezeichnet. Seit 1920 gibt es eine auf kyrillischer Schrift basierende Schriftsprache.<br />
<br />
<br />
==Soziolinguistik==<br />
Ewenken sind ein in Clans lebendes indigenes Volk. 2002 lebten in Russland ca. 35000 Ewenken, in China ca. 30000 und in der Mongolei einige tausend. Evenki wird in weiten Teilen Sibiriens und vereinzelt im Norden Chinas gesprochen. 1979 sprach weniger als die Hälfte der russischen Ewenken Evenki. Heutzutage beherrschen fast alle russischen Ewenken Russisch und die meisten Ewenken in China sprechen Chinesisch.<br />
<br />
<br />
==Syntax==<br />
Evenki ist eine agglutinierende und akkusativische SOV-Sprache; im transitiven Satz erhält das Agens und im intransitiven Satz das S-Argument den Nominativ. Es gibt direkte und indirekte Rede. Subordinationen werden durch Partizipien, Konverben und Konjunktionen eingeleitet. Nur sehr selten wird koordiniert; dies ist durch die Enklitika ''-dA'' (''und''), ''-dA ... -dA'' (''weder ... noch'') sowie ''-gu/-ku/-ngu'' (''oder'') möglich; hinzu kommen die Konjunktionen ''emi-val'' (''aber'') und ''taduk'' (''und dann''). Artikel sind nicht vorhanden; Definitheit kann nur am Objekt durch den definiten Akkusativ (''-vA/-mA'') ausgedrückt werden. Prinzipiell können alle Konstituenten eines Hauptsatzes erfragt werden, darunter Art und Weise, Zweck oder begleitende Personen/Dinge.<br />
<br />
<br />
==Morphologie== <br />
Nomen werden nach Numerus, Kasus und optional nach persönlicher oder reflexiver Possession flektiert. Endet der Singular auf einen Vokal, wird Plural durch Suffix ''-l'' markiert (sulaki ''Fuchs'', sulaki-l ''Füchse''); endet er auf einen Konsonanten, mit ''-il'' (dyl ''Kopf'', dyl-il ''Köpfe''). Endet der Singular auf ''-n'', wird dieses durch ''-r'' ersetzt (murin ''Pferd'', muri-r ''Pferde''). Es gibt im Evenki zwölf Kasus, darunter Prolativ (-li, ''entlan ...''), Ablativ (-duk) und Elativ (-git ''aus ... heraus''). Besitz kann exklusiv oder inklusiv sein (d’u-v ''mein Haus'', d’u-vun ''unser Haus exkl.'', d’u-t ''unser Haus inkl.'', d’u-tyn ''deren Haus''). Eine Genusunterscheidung gibt es nicht. Fast alle Lehnwörter kommen aus dem Russischen. Es gibt zwölf Zeitformen, wobei in Erzählungen zu 80% Nonfutur verwendet wird, in Dialogen hingegen nur zu 19%. Hinzu kommen mehrere Aspektarten, darunter dispersive (''hin und her''), distributive (''hier und da'') sowie iterative (''wieder und wieder''). Eine Reihe von Verbalmodi ist vorhanden, darunter Indikativ, Konditional, Imperativ, Optativ, oder Debitiv (''notwendig''); ferner kann die Sicherheit einer Aussage durch Suffixe nach drei verschiedenen Graden differenziert werden. Adverbiale Funktionen wie Vor-/Nachzeitigkeit oder Resultat werden meist durch Konverben übernommen. Es gibt über 100 Derivationssuffixe (permanente Residenz: bira ''Fluss'', bira-gan ''Mann, der am Fluss lebt''; Vorliebe: ollo ''Fisch'', ollo-mon ''Mann mit Vorliebe fürs Fischen''; Resultat einer Aktion: duku- ''schreiben'', duku-vun ''Buch''; Agens: tuksa- ''rennen'', tuksa-nga ''Flüchtling'').<br />
<br />
<br />
==Phonologie==<br />
Evenki besitzt 18 Konsonanten und 13 Vokale, wobei kurze oder lange Vokale distinktiv sind. Die kanonische Silbenstruktur ist CV (bi-ra ''Fluss'', ne-ku-ke ''kleiner Junge''), es kommen aber auch V: (a:-re-n ''er schlief''), VC (ag-re ''sie kamen ans Ufer''), CVC (gun-d’e-ren ''er sagt'') und VCV (ure-ken ''kleiner Berg'') vor. Vokalharmonie: Die Mehrheit der Suffixe hat drei vokalische Varianten (z. B. -ra/-re/-ro für Nonfutur), deren Wahl vom Vokal des Stammes abhängt (ana-ra-n ''er drückte'', eme-re-n ''er kam''). Konsonanten-Cluster kommen nur im Wortinnern vor. Es gibt keine Aspiration.<br />
<br />
<br />
==Aktiv und Passiv== <br />
Im Passiv ist Agens optional im Dativ/Instrumental nennbar:<br />
<br />
{|<br />
|-<br />
| 826a) || Hurkeken || uluki-ve || va:-re-n/va:-cha-n.<br />
|-<br />
| || boy || squirrel-ACC.DEF || kill-NFUT-3SG/kill-PST-3SG <br />
|-<br />
| || colspan="3"| Der Junge tötete das Eichhörnchen.<br />
|-<br />
|}<br />
<br />
<br />
{|<br />
|-<br />
| 826b) || Uluki || (hurkeken-du) || va:-''v''-re-n/va:-''p''-cha-n.<br />
|-<br />
| || squirrel || (boy-DAT) || kill-''PASS''-NFUT-3SG/kill-''PASS''-PST-3SG <br />
|-<br />
| || colspan="3"| Das Eichhörnchen wurde (vom Jungen) getötet.<br />
|-<br />
|}<br />
<br />
<br />
{|<br />
|-<br />
| 831) || Tar d’u-l || bejumimni-l-di || o:-v-cha-l.<br />
|-<br />
| || that house-PL || hunter-PL-INST || make-PASS-PART-PL <br />
|-<br />
| || colspan="3"| Diese Häuser sind/wurden von Jägern gebaut.<br />
|-<br />
|}<br />
<br />
<br />
Bei ''kommen/weggehen'' im Passiv vollzieht Agens die Handlung nicht an sich selbst:<br />
<br />
{|<br />
|-<br />
| 835a) || Asatkan || takit-tula || eme-che-n.<br />
|-<br />
| || girl || school-ALL || come-PST-3SG <br />
|-<br />
| || colspan="3"| Das Mädchen kam zur Schule.<br />
|-<br />
|}<br />
<br />
<br />
{|<br />
|-<br />
| 835b) || Asatkan || takit-tula || (ekin-du-n) || eme-''p''-che-n.<br />
|-<br />
| || girl || school-ALL || (elder.sister-DAT-3SG.POSS) || come-''PASS''-PST-3SG <br />
|-<br />
| || colspan="4"| Das Mädchen wurde zur Schule gebracht (von ihrer älteren Schwester).<br />
|-<br />
|}<br />
<br />
<br />
Wetterverben nehmen im Passiv belebtes Patiens; im Aktiv gleichzeitig Verb und Patiens unmöglich: <br />
<br />
{|<br />
|-<br />
| 837a) || udun || → || udun-''mu''-<br />
|-<br />
| || regnen || → || vom Regen gefangen sein <br />
|-<br />
| || colspan="3"| <br />
|-<br />
|}<br />
<br />
<br />
{|<br />
|-<br />
| 838a) || (Udun) || udun-d’ere-n. || <br />
|-<br />
| || (rain) || rain-PRS-3SG || <br />
|-<br />
| || colspan="2"| Es regnet.<br />
|-<br />
|}<br />
<br />
<br />
{|<br />
|-<br />
| 838b) || <NOWIKI>*</NOWIKi>Mine-ve/min-dule || udun-d’ere-n. || <br />
|-<br />
| || I-ACC.DEF/I-ALL || rain-PRS-3SG || <br />
|-<br />
| || colspan="2"| <NOWIKI>*</NOWIKi>Es regnet auf mich.<br />
|-<br />
|}<br />
<br />
<br />
{|<br />
|-<br />
| 838c) || Bi || udun-''mu''-&empty;-m. || <br />
|-<br />
| || I || rain-''PASS''-NFUT-1SG || <br />
|-<br />
| || colspan="2"| Ich bin vom Regen durchnässt. (Wörtlich: Ich wurde geregnet.)<br />
|-<br />
|} <br />
<br />
<br />
Verben, bei denen ein ''Naturphänomen kommt'', nehmen im Aktiv kein Subjekt/belebtes Patiens:<br />
<br />
{|<br />
|-<br />
| 842a) || Ingini-l-le-n. || || <br />
|-<br />
| || become.frosty-INCH-NFUT-3SG || || <br />
|-<br />
| || colspan="1"| Es wurde frostig.<br />
|-<br />
|}<br />
<br />
<br />
{|<br />
|-<br />
| 842b) || Ingini-''v''-re-n.|| || <br />
|-<br />
| || become.frosty-''PASS''-NFUT-3SG || || <br />
|-<br />
| || colspan="1"| Er fing zu frieren an.<br />
|-<br />
|}<br />
<br />
<br />
Indirektes Objekt des Aktivs als Subjekt im Passivsatz (Satz bekommt adversative Bedeutung):<br />
<br />
{|<br />
|-<br />
| 834a) || Homo:ty || mun-dule || eme-che-n.<br />
|-<br />
| || bear || we-ALL || come-PST-3SG <br />
|-<br />
| || colspan="3"| Ein Bär kam zu uns.<br />
|-<br />
|}<br />
<br />
<br />
{|<br />
|-<br />
| 834b) || ''Bu'' || homo:ty-du || ''eme''-p-che-l || bi-si-p.<br />
|-<br />
| || ''we'' || bear-DAT || ''come''-PASS-PART-PL || be-PRS-1PL.EX <br />
|-<br />
| || colspan="4"| Das Kommen des Bärs ist nicht gut für uns. (Wörtlich: Wir sind gekommen beim Bär.)<br />
|-<br />
|}<br />
<br />
<br />
Unpersönliches Passiv hat immer modale Bedeutung:<br />
<br />
{|<br />
|-<br />
| 843a) || Bejumimni || umun-du || tyrgani-du || tunnga-va || dengk’e-l-ve || va:-d’anga-n.<br />
|-<br />
| || hunter || one-DAT || day-DAT || five-ACC.DEF || sable-PL-ACC.DEF || kill-FUT-3SG <br />
|-<br />
| || colspan="6"| Ein Jäger wird fünf Zobel am Tag töten (können).<br />
|-<br />
|}<br />
<br />
<br />
{|<br />
|-<br />
| 843b) || Umun-du || tyrgani-du || tunnga-va || dengk’e-l-ve || va:-''v''-d’anga.<br />
|-<br />
| || one-DAT || day-DAT || five-ACC.DEF || sable-PL-ACC.DEF || kill-''PASS''-PART <br />
|-<br />
| || colspan="5"| Es ist möglich, fünf Zobel am Tag zu töten.<br />
|-<br />
|} <br />
<br />
<br />
-''vka'' ist ohne Passivmarker verwendbar:<br />
<br />
{|<br />
|-<br />
| 845) || Er || aja-va || kniga-va || tangi-''vka''/tangi-vu-vka.<br />
|-<br />
| || this || good-ACC.DEF || book-ACC.DEF || read-''PART''/read-PASS-PART <br />
|-<br />
| || colspan="4"| Es ist notwendig, dieses gute Buch zu lesen.<br />
|-<br />
|}<br />
<br />
<br />
Bei aus transitiven derivierten intransitiven Konstruktionen (Resultativ) Agens nicht nennbar: <br />
<br />
{|<br />
|-<br />
| 862a) || Asatkan || dukuvun-ma || duku-d’ara-n.<br />
|-<br />
| || girl || letter-ACC.DEF || write-PRS-3SG <br />
|-<br />
| || colspan="3"| Das Mädchen schreibt einen Brief.<br />
|-<br />
|}<br />
<br />
<br />
{|<br />
|-<br />
| 862b) || Tar || dukuvun || (*tar asatkan-di) || ajat || duku-''cha''-d’ara-n.<br />
|-<br />
| || that || letter || (*that girl-INST) || good || write-''RES''-PRS-3SG <br />
|-<br />
| || colspan="5"| Dieser Brief ist gut geschrieben (*vom Mädchen).<br />
|-<br />
|}<br />
<br />
<br />
Jedoch Agens nennbar, wenn Passivmarker –''v'' vorhanden:<br />
<br />
{|<br />
|-<br />
| 878b) || Tar || dukuvun || (*tar beje-du) || ajat || duku-cha-d’ara-n.<br />
|-<br />
| || that || letter || (*that man-DAT) || good || write-RES-PRS-3SG <br />
|-<br />
| || colspan="5"| Dieser Brief ist gut geschrieben (*von diesem Mann).<br />
|-<br />
|}<br />
<br />
<br />
{|<br />
|-<br />
| 878c) || Tar || dukuvun || ''tar'' || ''beje-du'' || ajat || duku-cha-''v''-d’ara-n.<br />
|-<br />
| || that || letter || ''that'' || ''man-DAT'' || good || write-RES-''PASS''-PRS-3SG <br />
|-<br />
| || colspan="6"| Dieser Brief ist gut geschrieben von diesem Mann.<br />
|-<br />
|}<br />
<br />
<br />
-''vu'' als Transitivierer (homonym zu anderen Markern) kann Valenz bei einigen Verben erhöhen:<br />
<br />
{|<br />
|-<br />
| 877a) || Nungan || hukty-sin-e-n. || <br />
|-<br />
| || he || run-SMLF-NFUT-3SG || <br />
|-<br />
| || colspan="2"| Er rannte weg.<br />
|-<br />
|}<br />
<br />
<br />
{|<br />
|-<br />
| 877b) || Nungan || (murin-du/oron-du) || hukty-''vu''-sin-e-n.<br />
|-<br />
| || he || (horse-DAT/reindeer-DAT) || run-''TRNS''-SMLF-NFUT-3SG <br />
|-<br />
| || colspan="3"| Er startete im Galopp (auf dem Pferd/Rentier).<br />
|-<br />
|}<br />
<br />
<br />
Bei Verben wie ''öffnen'', ''schließen'' im resultativen Passiv ist Instrument notwendig:<br />
<br />
{|<br />
|-<br />
| 879b) || Urke || (mo:-t) || somi-cha-d’ara-n.<br />
|-<br />
| || door || (tree-INST) || close-RES-PRS-3SG <br />
|-<br />
| || colspan="3"| Die Tür ist geschlossen (mit einem Stock).<br />
|-<br />
|}<br />
<br />
<br />
{|<br />
|-<br />
| 879c) || *Urke || somi-''cha-v''-d’ara-n. || <br />
|-<br />
| || door || close-''RES-PASS''-PRS-3SG || <br />
|-<br />
| || colspan="2"| *Die Tür ist geschlossen.<br />
|-<br />
|} <br />
<br />
{|<br />
|-<br />
| 879d) || Urke || ''mo:-t'' || somi-''cha''-''v''-d’ara-n.<br />
|-<br />
| || door || ''tree-INST'' || close-''RES-PASS''-PRS-3SG <br />
|-<br />
| || colspan="3"| Die Tür ist mit einem Stock geschlossen.<br />
|-<br />
|}<br />
<br />
<br />
==Reflexiv== <br />
Reflexivpronomen ''me:nmi'' (SG), ''me:rver'' (PL); im Plural reziproke Interpretation möglich:<br />
<br />
{|<br />
|-<br />
| 424) || Nungartyn || ''me:rver'' || va:-re-&empty;.<br />
|-<br />
| || they || ''themselves'' || kill-NFUT-3PL <br />
|-<br />
| || colspan="3"| Sie töteten sich selbst. (''[805] Each person killed himself.'') Sie töteten einander.<br />
|-<br />
|}<br />
<br />
<br />
Bei einigen Verben ist Reflexivpronomen optional:<br />
<br />
{|<br />
|-<br />
| 434a) || Eni || n’uritke-l-vi || igdy-d’ara-n.<br />
|-<br />
| || mother || hair-PL-REFL.POSS || comb-PRS-3SG <br />
|-<br />
| || colspan="3"| Mutter kämmt ihr Haar.<br />
|-<br />
|}<br />
<br />
<br />
{|<br />
|-<br />
| 434) || Eni || ''me:nmi'' || igdy-d’ara-n.<br />
|-<br />
| || mother || ''herself'' || comb-PRS-3SG <br />
|-<br />
| || colspan="3"| Mutter kämmt sich selbst.<br />
|-<br />
|} <br />
<br />
<br />
{|<br />
|-<br />
| 434c) || Eni || igdy-d’ara-n.<br />
|-<br />
| || mother || comb-PRS-3SG <br />
|-<br />
| || colspan="2"| Mutter kämmt (ihr Haar).<br />
|-<br />
|} <br />
<br />
<br />
Passivmarker -''v(u)''- kann reflexive Bedeutung haben (''retten, verunreinigen, töten''):<br />
<br />
{|<br />
|-<br />
| 437a) || aj- || → || aji-''v''-<br />
|-<br />
| || retten || → || gerettet werden/sich selbst retten <br />
|-<br />
| || colspan="3"| <br />
|-<br />
|}<br />
<br />
<br />
Einige transitive Verbstämme (''waschen, erwärmen'') können reflexiv fungieren:<br />
<br />
{|<br />
|-<br />
| 866a) || Asatkan || tyge-l-ve || av-ra-n.<br />
|-<br />
| || girl || cup-PL-ACC.DEF || wash-NFUT-3SG <br />
|-<br />
| || colspan="3"| Das Mädchen wusch die Tassen.<br />
|-<br />
|}<br />
<br />
<br />
{|<br />
|-<br />
| 866b) || Asatkan || av-ra-n.<br />
|-<br />
| || girl || wash-NFUT-3SG <br />
|-<br />
| || colspan="2"| Das Mädchen wusch (sich selbst).<br />
|-<br />
|}<br />
<br />
<br />
==Reziprok== <br />
Reziprokpronomen sind weglassbar, wenn -''mAt''-Marker vorhanden:<br />
<br />
{|<br />
|-<br />
| 449a) || Nungartyn || memegilver || va:-re-&empty;.<br />
|-<br />
| || they || each.other || kill-NFUT-3PL <br />
|-<br />
| || colspan="3"| Sie töteten einander.<br />
|-<br />
|}<br />
<br />
<br />
<br />
{|<br />
|-<br />
| 449b) || Nungartyn || (memegilver) || va:-''mat''-te-&empty;.<br />
|-<br />
| || they || (each.other) || kill-''RECP''-NFUT-3PL <br />
|-<br />
| || colspan="3"| Sie töteten einander.<br />
|-<br />
|}<br />
<br />
<br />
<br />
Der ''mAt''-Marker kann bei intransitiven Verben verwendet werden:<br />
<br />
{|<br />
|-<br />
| 451a) || Nungan || girki-nun-mi || ngorcha-mat-chara-''n''.<br />
|-<br />
| || he || friend-COM-REFL.POSS || wrestle-RECP-PRS-''3SG'' <br />
|-<br />
| || colspan="3"| Er kämpft mit seinen Freunden.<br />
|-<br />
|}<br />
<br />
<br />
<br />
{|<br />
|-<br />
| 451b) || Nungan || girki-nun-mi || ngorcha-mat-chara-''&empty;''.<br />
|-<br />
| || he || friend-COM-REFL.POSS || wrestle-RECP-PRS-''3PL'' <br />
|-<br />
| || colspan="3"| Er und seine Freunde kämpfen. (Wörtlich: Er mit seinen Freunden kämpfen.)<br />
|-<br />
|}<br />
<br />
<br />
==Kausativ== <br />
Bei intransitiven Verben produktive Marker -''vkAn''/-''pkAn''/-''mukAn''; weitere restringierte Marker:<br />
<br />
{|<br />
|-<br />
| 867a) || Asatkan || suru-re-n. <br />
|-<br />
| || girl || go.away-NFUT-3SG <br />
|-<br />
| || colspan="2"| Das Mädchen ging fort.<br />
|-<br />
|}<br />
<br />
<br />
{|<br />
|-<br />
| 867b) || Atyrkan || asatkan-me || suru-''pken''-e-n. <br />
|-<br />
| || old.women || girl-ACC.DEF || go.away-''CAUS''-NFUT-3SG <br />
|-<br />
| || colspan="3"| Die alte Frau veranlasste das Mädchen zu gehen. <br />
|-<br />
|}<br />
<br />
<br />
{|<br />
|-<br />
| 868a) || Beje || eme-re-n. <br />
|-<br />
| || man || come-NFUT-3SG <br />
|-<br />
| || colspan="2"| Ein/der Mann kam.<br />
|-<br />
|}<br />
<br />
<br />
{|<br />
|-<br />
| 868b) || Beje || mo:-l-va || eme-''v''-re-n.<br />
|-<br />
| || man || tree-PL-ACC.DEF || come-''CAUS''-NFUT-3SG <br />
|-<br />
| || colspan="3"| Der Mann brachte Feuerholz. <br />
|-<br />
|} <br />
<br />
<br />
Dieselben Marker werden bei transitiven Verben verwendet; der Causee nimmt AKK, DAT, REFL.POSS:<br />
<br />
{|<br />
|-<br />
| 870) || Alagumni || bejetken-me || unta-l-va-n || olgi-''vkon''-e-n.<br />
|-<br />
| || teacher || boy-ACC.DEF || fur.boot-PL-ACC.DEF-3SG.POSS || dry-''CAUS''-NFUT-3SG <br />
|-<br />
| || colspan="4"| Der Lehrer veranlasste den Jungen seine Fellstiefel zu trocknen. <br />
|-<br />
|}<br />
<br />
<br />
{|<br />
|-<br />
| 872) || Nungan || min-du || sulaki-l-ve || iche-''vken''-e-n.<br />
|-<br />
| || he || I-DAT || fox-PL-ACC.DEF || see-''CAUS''-NFUT-3SG <br />
|-<br />
| || colspan="4"| Er zeigte mir Füchse. <br />
|-<br />
|}<br />
<br />
<br />
Bei ditransitiven Verben nur produktive Marker verwendbar; der Causee nimmt definiten AKK, wird oft getilgt:<br />
<br />
{|<br />
|-<br />
| 874a) || Nungan || min-du || oron-mo || bu:-re-n.<br />
|-<br />
| || he || I-DAT || reindeer-ACC.DEF || give-NFUT-3SG <br />
|-<br />
| || colspan="4"| Er gab mir das Rentier. <br />
|-<br />
|}<br />
<br />
<br />
{|<br />
|-<br />
| 874b) || Nungan || (beje-ve) || min-du || oron-mo || bu:-''vken''-e-n.<br />
|-<br />
| || he || (man-ACC.DEF) || I-DAT ||reindeer-ACC.DEF || give-''CAUS''-NFUT-3SG <br />
|-<br />
| || colspan="5"| Er veranlasste den Mann, mir das Rentier zu geben. <br />
|-<br />
|}<br />
<br />
<br />
Der Causee kann bei Bekanntheit getilgt werden. Ambig: Ist Objekt Causee oder Patiens?<br />
<br />
{|<br />
|-<br />
| 876) || Nungan || ''oro-r-vo'' || d’evu-''vken''-e-n.<br />
|-<br />
| || he || ''reindeer-PL-ACC.DEF'' || eat-''CAUS''-NFUT-3SG <br />
|-<br />
| || colspan="3"| Er fütterte die Rentiere. (Rentiere = Causee) ''oder'' Er ließ jemanden die Rentiere essen. (Rentiere = Patiens) <br />
|-<br />
|}<br />
<br />
<br />
==Antikausativ== <br />
-''v''/-''p''/-''mu''; bei ''öffnen'', ''schließen'', ''Feuer ausblasen'', ''mischen'' etc.:<br />
<br />
{|<br />
|-<br />
| 863a) || Tar || beje || d’av-va || sukcha-ra-n.<br />
|-<br />
| || that || man || boat-ACC.DEF || break-NFUT-3SG <br />
|-<br />
| || colspan="4"| Dieser Mann zerbrach das Boot.<br />
|-<br />
|}<br />
<br />
<br />
{|<br />
|-<br />
| 863b) || D’av || sukcha-''v''-ra-n.<br />
|-<br />
| || boat || break-''ANTICAUS''-NFUT-3SG <br />
|-<br />
| || colspan="2"| Das Boot zerbrach.<br />
|-<br />
|} <br />
<br />
<br />
-''rgA''; bei Zerstörung/Zustandsänderung; ''zerbrechen'', ''zerreißen'', ''losbinden'' etc.:<br />
<br />
{|<br />
|-<br />
| 864a) || Bejetken || purta-va-v || sukcha-ra-n.<br />
|-<br />
| || boy || knife-ACC.DEF-1Sg.POSS || break-NFUT-3SG <br />
|-<br />
| || colspan="3"| Der Junge zerbrach mein Messer. (Anm.: Worin besteht Unterschied zu oben [z. B. 863a] genannten Verben?)<br />
|-<br />
|}<br />
<br />
<br />
{|<br />
|-<br />
| 864b) || Minngi || purta-v || sukcha-''v''-ra-n.<br />
|-<br />
| || my || knife-1SG.POSS || break-''ANTICAUS''-NFUT-3SG <br />
|-<br />
| || colspan="3"| Mein Messer zerbrach.<br />
|-<br />
|}<br />
<br />
<br />
Einige transitive Verben können intransitiv ohne morphologische Veränderung verwendet werden:<br />
<br />
{|<br />
|-<br />
| 865a) || Asi || hute-vi || baldy-ra-n.<br />
|-<br />
| || woman || child-REFL.POSS || give.birth-NFUT-3SG <br />
|-<br />
| || colspan="3"| Die Frau gebärt ein Kind.<br />
|-<br />
|}<br />
<br />
<br />
{|<br />
|-<br />
| 865a) || Hute || baldy-ra-n.<br />
|-<br />
| || child || be.born-NFUT-3SG <br />
|-<br />
| || colspan="2"| Ein Kind war geboren.<br />
|-<br />
|}<br />
<br />
<br />
==Benefaktiv== <br />
z. B. durch Dativ oder reflexive/possessive Marker ausgedrückt:<br />
<br />
{|<br />
|-<br />
| 589a) || Nungan || amin-''du''-vi || haval-d’ara-n.<br />
|-<br />
| || He || father-''DAT''-REFLP.POSS || work-PRS-3SG <br />
|-<br />
| || colspan="3"| Er arbeitet für seinen Vater.<br />
|-<br />
|}<br />
<br />
<br />
{|<br />
|-<br />
| 591a) || D’av-ja-''tyn'' || o:-kallu. <br />
|-<br />
| || boat-ACC.INDF-''3PL.POSS'' || make-2PL.IMP <br />
|-<br />
| || colspan="2"| Ihr macht ein Boot für sie. (Anm.: Unklar, warum mit Imperativ glossiert bzw. mit Indikativ übersetzt.)<br />
|-<br />
|} <br />
<br />
<br />
{|<br />
|-<br />
| 591b) || D’av-ja-''var'' || o:-d’ara-s.<br />
|-<br />
| || boat-ACC.INDF-''REFL.POSS'' || make-FUT-2PL <br />
|-<br />
| || colspan="2"| Ihr werdet ein Boot für euch selbst machen.<br />
|-<br />
|}<br />
<br />
<br />
==Quellen==<br />
*Igor Nedjalkov. 1997. ''Evenki''. Descriptive Grammar Series. London: Routledge<br />
<br />
[[Category:De]]<br />
[[Category:LANG]]<br />
[[Category:Language]] <br />
[[Category:Altaic]]</div>
Linguipedia